برنده جایزه نوبل دکتر محمد یونس در نتیجه قیام دانشجویی و مردمی در بنگلادش به ریاست دولت موقت رسید. درخواست ها و توقعات مردم از این دولت، مضاعف و فراتر از حد معمول به نظر می رسد. در این راستا، انتظارات والدین از اصلاحات و تحول در عرصه آموزش و پرورش گسترده و همه جانبه است. بسیاری از این مسائل و مطالبات هم بصورت فوریتی مطرح شده و ادامه دار می باشد. اما روشن است که هر تصمیمی بصورت فوری و تحت فشار گرفته شود مطلوب نخواهد بود. انتظار می رود دولت کنونی، فارغ از انگیزه های سیاسی، مشتاق گفت و گوی آزاد در این زمینه باشد. قبلا یک سیاست و برنامه آموزشی ملی با حمایت عمومی در سال ۲۰۱۰ به تصویب رسیده و توسعه آموزش و پرورش کشور در این سیاستگزاری ترسیم شده است. اما در ۱۴ سال گذشته هیچ ابتکار عمل کلی و یکپارچه ای برای اجرای این سیاست دیده نشد. اهداف اصلی آن سیاست و برنامه کلی آموزشی عبارت بود از :
۱. تدوین و معرفی برنامه درسی اصلی مشترک و ارائه خدمات آموزشی با کیفیت و برابر برای همه کودکان در همه انواع مدارس.
۲. افزایش مهارت ها، انگیزه ها و ارتقاء جایگاه معلمان برای کارائی و بهره وری بیشتر همراه با افزایش جذب معلم مورد نیاز
۳. حاکمیت، برنامه ریزی و مدیریت آموزش و پرورش غیرمتمرکز، مسئولیت پذیر و پاسخگو
۴. تربیت نیروی انسانی ماهر و کارآمد.
متاسفانه تا بحال هیچ یک از این اهداف محقق نشده است. سرمایه گذاری دولت عوامی لیگ در آموزش و پرورش در بیشتر سال های حاکمیت آن حزب کمتر از ۲ درصد درآمد ملی بود. به گفته کارشناسان امور آموزش و پرورش، حتی در صورت افزایش سرمایه‌گذاری و تخصیص بودجه بیشتر، ممکن است نبود سازمان، ناکارآمدی، ضعف برنامه‌ریزی و ساختار اداری و فساد افزایش یابد. دولت قبل بدون حصول دستاوردی جدید در آموزش و پرورش اعلام کرده بود که تعداد دانش‌آموزان بویژه دختران، تعداد موسسات آموزشی و آمار معلمان افزایش یافته است. به بسیاری از دانش‌آموزان بورسیه داده شده و کتاب‌های درسی رایگان در اختیار آنان گذاشته شده است. همچنین در تمامی مدارس کلاس های چند رسانه ای دایر گردیده است. اما نتیجه ای که می بایست از طی این مراحل در دستیابی به تحصیل حاصل شود، عمدتاً به دلیل ضعف های مختلف ذکر شده در بالا به دست نیامد. هماهنگی و برنامه ریزی کلان با قرار گرفتن امر آموزش در مدارس زیر نظر دو وزارتخانه، مختل شده است. برنامه درسی جدیدی که در سال ۲۰۲۲ معرفی شده، دانش آموزان و والدین آنان را در ترس، اضطراب و سردرگمی شدید قرار داده است. دانش آموزان باید به کلاس درس بازگردانده شوند و فعالیت های عادی موسسه های آموزشی از سر گرفته شود. رواج نگرش گفت و گو محور بین دانش آموزان و معلمان در سطوح مختلف برای ایجاد یک محیط "عادی" مورد نیاز است. دانشجویان با از خود گذشتگی و احساس مسئولیت در قیام توده ای، حق ایفای نقش در آموزش و مدیریت کلی هر مؤسسه را به دست آورده اند. برای پر کردن جای خالی مدیران، باید به زودی پس از انتصابات موقت، افراد مناسب به صورت دائم تعیین شوند. برای جلوگیری از هرج و مرج و اختلال در فعالیت های معمول آموزشی دو اقدام می تواند در نظر گرفته شود :
۱ - کلاس هایی که برای آنها کتاب های درسی جدید معرفی شده است ادامه یابد و کتاب‌های قدیمی‌تر در کلاس‌های دیگر (که هنوز برای آنها کتاب های جدید معرفی نشده) استفاده شود.
۲ - به منظور رفع سردرگمی و نگرانی در ارزیابی دانش آموزان، آزمون کتبی سنتی امتحانات عمومی پایان سال و پایان دوره ها ادامه یابد و یک کمیته مشورتی آموزشی به منظور اصلاحات لازم تعیین شود.
علاوه بر موارد فوق و سایر موضوعات کوتاه مدت، تیم مشاوره در مورد اولویت های ملی از جمله اهداف توسعه پایدار ۲۰۳۰ مشاوره دهد. این موضوعات شامل موارد زیر خواهد بود:
- اجرای برنامه های تحولی و توسعه ای در آموزش و پرورش با هدف ایجاد جامعه ای بدون تبعیض.
- آموزش برنامه های درسی اصلی یکسان برای همه کودکان در همه مدارس کشور
- فراهم آوردن آمادگی، مهارت ها، صلاحیت ها و مشوق های مناسب برای ورود به حرفه های آموزشی و یادگیری
- ایجاد آموزش و پرورشی با رویکرد آموزشی منتج به تامین معیشت و اشتغال
- دور نگه داشتن آموزش و پرورش و مؤسسات آموزشی از نفوذ مخرب سیاسی.
- غیر واقعی بودن فرض انجام تمام اصلاحات توسط دولت موقت در عین اقدام به برنامه ریزی اولیه و لازم از سوی آن
نویسنده: منظور احمد، استاد بازنشسته دانشگاه
(روزنامه پرتهوم آلو، دو شنبه، ۲۶ اوت ۲۰۲۴)
نظر شما